550. rocznica narodzin Kopernika

19 lutego 1473 roku, czyli równo lat temu w Toruniu urodził się Mikołaj Kopernik, jeden z najbardziej wybitnych uczonych wszech czasów, znany najbardziej jako astronom i twórca rewolucyjnej teorii heliocentrycznej, opisanej w jego w wielkim dziele „O obrotach sfer niebieskich”. Dokonanie to wywołało tzw. przewrót kopernikański – radykalną zmianę światopoglądową. Ale Kopernik był nie tylko astronomem – zajmował się również m. in. prawem, ekonomią, matematyką, medycyną… I również w tych dziedzinach osiągnął ważne dokonania.

Jednak nie zawsze jego wiedza spotykała się ze zrozumieniem i akceptacją. Kopernik, choć sam był duchownym, ze względu na swoją „wywrotową” teorię modelu Wszechświata w oczach kleru stał się wrogiem. Jego najważniejsze dzieło „De revolutionibus orbium coelestium” umieszczone zostało w katolickim Indeksie Ksiąg Zakazanych. To samo zresztą czekało późniejsze prace innych uczonych, nawiązujących do teorii kopernikańskiej, np. Galileusza.

Wizerunków Mikołaja Kopernika znajdziemy bez liku, a różnią się one od siebie diametralnie. Tutaj zamieszczam mój ulubiony, fantastyczno-demoniczny, czyli grafikę Stanisława Szukalskiego (świetny artysta, niestety jednocześnie nacjonalista i antysemita – polecam artykuł w „Przeglądzie”). Przedstawiona na zdjęciu litografia z 1970 jest własnością Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, obecnie można ją oglądać w Muzeum Okręgowym w Ratuszu Staromiejskim na wystawie „Ze wszech ksiąg najbardziej godna przeczytania… Wokół De revolutionibus Mikołaja Kopernika”, na której wernisażu miałem przyjemność wczoraj być.